फेब्रुवारी २०१४ मध्ये मिलिंद अष्टीवकर आणि आम्ही काही मित्र अंदमान निकोबारला गेलो होतो.. आठ दिवसांचा हा दौरा होता.. अप्रतिम निसर्ग सौंदर्य ही अंदमानची आजची ओळख आहे.. मात्र स्वातंत्र्यपूर्व काळात अंदमान कुख्यात होते ते काळे पाणी आणि तेथील सेल्युलर जेलसाठी… अंदमानची ही ओळख पुसून टाकण्याचा प्रयत्न कधी झाला नाही.. त्यामुळं देशाला स्वातंत्र्य मिळून ७५ वर्षे झाली तरी अंदमानवरील इंग्रजी राजवटीच्या छटा जागोजागी दिसतात.. अंदमान व्दिपसमुहात 556 छोटी मोठी बेटं आहेत.. या सर्व बेटांना आजही इंग्रजी नावं आहेत.. .. रॉस, वाईपर, चाथम, हॉम्पिगंज, हॅवलॉक, नील, स्मिथ, जॉलीबॉय अशी ही नावं…. या सर्व बेटांवरून फिरताना अंदमानवरील इंग्रजी राजवटीच्या खुणा पुसून का टाकल्या जात नाहीत? असा प्रश्न वारंवार पडायचा.. हे करायचं तर पोर्टब्लेअर पासून सर्वच बेटांची नावं बदलली पाहिजेत असं वाटायचं.. नावं बदलताना ज्यांनी काळ्या पाण्याची शिक्षा भोगली अशा महान स्वातंत्र्य सैनिकांची नावं या बेटांना दिली जावीत असं वाटायचं.. तसा एक सविस्तर लेख परत आल्यानंतर मी लिहिला होता.. कालांतरानं रॉस बेटाला नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांचं नाव दिलं गेलं.. नील बेट शहीद द्विप बेट झाल .. हॅवलॉक बेटाचं स्वराज द्वीप असं नामकरण केलं गेलं.. नक्कीच आनंद वाटला..
आज सुभाषचंद्र बोस यांची जयंती आहे.. सुभाष बाबू आणि अंदमानचं वेगळं नातं आहे.. त्यांच्या जयंतीचं निमित्त साधून द्विपकल्पातील २१ बेटांना सैन्यातील शौर्यपदक मिळविणारया भारत मातेच्या सुपूत्रांची नावं देण्याचा निर्णय भारत सरकारनं घेतला आहे.. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या या निर्णयाचं स्वागत केलं पाहिजे… इतर बेटांबाबत देखील असाच निर्णय घेतला गेला पाहिजे.. कारण देशाला गुलाम करून दीर्घकाळ अत्याचार करणारया जुलमी राजवटीतील अधिकारयांची बेटांना असलेली नावं बदलली गेलीच पाहिजेत…

माणिकराव देशमुख : एका संघर्षाची अखेर

गावचा विकास हा त्यांचा ध्यास होता,
गाव राळेगण किंवा हिवरे बाजार सारखं व्हावं हे त्यांचं स्वप्न होतं.. वयाची साथ नव्हती पण जिद्द, चिकाटी, उत्साह तरूणांना लाजवेल असा.. कल्पनांची कमतरता नव्हती.. आणि पाठपुराव्यातही ते कमी पडत नसत..त्यातून माणिकराव देशमुख तथा भाऊंनी गावात अनेक प्रकल्प राबविले होते.. २००० च्या सुमारास सरपंच असताना आदर्श गाव योजनेत गावाची निवड झाली होती.. त्यासाठी भाऊंनी मुंबईला अनेक फेरया मारल्या .. आदर्शगाव योजने अंतर्गत डीपीडीसीनं ४५ लाख रूपये मंजूर केले होते.. यातून गावाचा कायापालट होणार होता.. मात्र पुढं काही विघ्नसंतोषी लोकांमुळे आदर्श गावचं त्याचं स्वप्न साकार झालं नाही.. सरपंचपद गेल्यानंतर देखील गावाच्या विकासाची त्यांची तळमळ कमी झाली नाही.. काही वर्षांपूर्वी गावात तीव्र पाणी टंचाई होती.. बोअरवेल्स , विहिरी कोरड्या पडल्या होत्या.. अशा स्थितीत दोन नद्यांचा संगम ज्या ठिकाणी होतो तेथे एक बंधारा उभारावा अशी भाऊंची तीव्र इच्छा होती.. ते त्यांच्या परीनं प्रयत्न करीतही होते.. ते एवढं सोपं नव्हतं.. त्यामुळं ते आम्हाला वैतागून म्हणायचे, “तुमचे एवढे वशिले असून काय उपयोग? गावात तुम्ही बंधारा बाधू शकत नाही” ..भाऊंच्या इच्छेखातर सरकारच्या माध्यमातून काही होतंय का? याचा प्रयत्न मी करीत होतो आणि एखाद्या एनजीओच्या माध्यमातून काही होतंय का? याचा तपास पुण्यात तेव्हा सहाय्यक धर्मदाय आयुक्त असलेले आमचे बंधू दिलीप देशमुख करीत होते.. अखेर यश आलं.. सकाळच्या माध्यमातून ७० लाख रुपये खर्च करून बंधारा उभारण्यात आला.. कोरोना मुळं बंधारयाचं जलपूजनाचा कार्यक्रम करता आला नाही… पण ज्या दिवशी बंधारा ओसंडून वाहू लागला तो दिवस भाऊंच्या आयुष्यातील सर्वोच्च आनंदाचा क्षण होता.. भरलेला बंधारा पाहून त्यांचे डोळेही डबडबले होते.. बंधारयाचं आपली उपयुक्तता दाखवायला सुरूवात केली होती.. दहा दहा वर्षांपासून कोरड्या पडलेल्या विहिरी, बोअरवेल पाण्यानं डबडबल्या होत्या.. दुष्काळी देवडी, पाणीदार देवडी झाली होती.. हे परिवर्तन केवळ भाऊंमुळं घडलं होतं.. ध्यास आणि गावच्या विकासाची तळमळ असेल तर एक सामांन्य व्यक्ती गावात कसं परिवर्तन घडवून आणू शकते हे माणिकराव देशमुख यांनी दाखवून दिले होते..जेव्हा गावात पाणी टंचाई होती तेव्हा त्यांनी स्वतः चं पाण्याचं बोअर गावासाठी खुलं केलं होतं..
रस्ता तेथे एस. टी. हे एस. टी. महामंडळाचे ब्रिद.. पण गावात रस्ता असूनही एस. टी.नाही ही भाऊंची गेल्या दहा वर्षांपासूनची खंत.. अनेकदा त्यांनी मला सांगितलं “जरा प्रयत्न करा” .. परंतू “भाऊ, घरी गाडी आहे, तुम्हाला कुठं एस. टी. नं जायचंय..?” त्यावर ते म्हणायचे, “माझं ठीकय वृद्धांना आपले पगार आणण्यासाठी वडवणीला जावे लागते.. त्यांना शंभर रूपये लागतात.. एस. टी. सुरू झाली तर एवढा खर्च लागणार नाही” ही त्यांची तळमळ होता.. मात्र हा विषय मी कधी गांभीर्याने घेतलाच नाही.. मात्र त्यांचे प्रयत्न सुरूच होते..त्यासाठी ते बीडला जात.. जगदीश पिंगळे, दिलीप खिस्ती यांच्या कार्यालयात जात… त्यांना बातम्या छापायला सांगत.. त्यानंतर एस. टी. सुरू झाली.. पण हा आनंद भाऊंना जास्त काळ उपभोगता आला नाही.. प्रवासी नाहीत म्हणून.. बस काही दिवसातच बंद झाली.. मग पुन्हा भाऊंचा पाठपुरावा सुरू झाला.. अगदी मृत्यूच्या आठ दिवस अगोदर त्यांनी धारूर डेपोला पत्र पाठविले होते… धारूर – देवडी अशी बस सुरू करण्यासाठी.. त्याची प्रत बीडच्या विभागीय कारयालयालाही पाठविली होती.. ९२ वर्षांचं वय, घरी घोडी गाडी असताना देखील सामांन्यांसाठी एस टी. सुरू व्हावी ही त्यांची तळमळ होती.. त्यासाठी अखेरच्या क्षणापर्यंत त्यांची धडपड देखील सुरू होती..
भाऊंना वाचनाची प्रचंड आवड.. पुण्यात माझ्याकडं आले की, दिवसभर टेरेसवर बसून पुस्तक वाचत राहात. माझ्या घरातील दोन तीन हजार पुस्तकांपैकी बहुतेक पुस्तकं त्यांनी वाचली होती.. ते पुस्तक नुसतंच वाचत नसत तर त्याच्या नोट्स देखील काढत .. त्यांच्या या नोट्सच्या ढिगभर वह्या त्यांच्या कपाटात ठेवलेल्या आहेत.. पुस्तकं वाचण्याची आवड लहान मुलांना देखील लागली पाहिजे आणि त्यासाठी गावात वाचनालय असावं असं त्यांना मनोमन वाटायचं.. त्यांनी ही इच्छा अनेकदा माझ्याकडे देखील बोलून दाखवली होती पण नेहमीप्रमाणे आम्ही दुर्लक्ष केलं.. विषय त्यांच्या डोक्यातून मात्र जात नव्हता.. ते २६ फेब्रुवारीला गेले.. २४ फेब्रुवारीला रेणुका देवी मंदिरासमोर गावचे सरपंच त्यांना भेटले, ते त्यांना म्हणाले, “मला गावात वाचनालय सुरू करायचंय, तू मला एखादी खोली उपलब्ध करून दे.. माझ्याकडे दोन – तीन हजार पुस्तकं आहेत.. ती सगळी मी वाचनालयास देणार आहे” .. हा संकल्प सोडल्यानंतर दुसरयाच दिवशी भाऊ आम्हाला सोडून गेले..सरपंच जालिंदर झाटे यांनीच हा किस्सा आम्हाला सांगितला.. वाचनालयाचे त्यांचं स्वप्न अर्धवटच राहिलं.. ते आम्ही पूर्ण करणार आहोत..
गावच्या मुलांना आधुनिक शिक्षण मिळालं पाहिजे, गरीब मुलांना वाहतुकीची सोय झाली पाहिजे हे त्यांचं सारखं आम्हाला सांगणं असायचं.. एक दिवस चिडून मला म्हणाले, तुमची मुलं पुण्यात असतात, चांगल्या शाळा, कॉलेजात शिकतात, गावातील मुलांना या सुविधा मिळत नाहीत.. तुम्ही जिल्हा परिषद शाळेला इ लर्निगचं साहित्य उपलब्ध करून द्या.. भाऊंची इच्छा होती म्हणून दिलीपराव यांनी जिल्हा परिषदेच्या शाळेला एलसीडी, कॉम्प्युटर, इन्व्हर्टर असं एक लाख रूपयाचं साहित्य उपलब्ध करून दिलं.. त्याचं उद्घाटन आई आणि भाऊंच्या हस्ते करण्यात आले.. गावातील माध्यमिक शाळेला तीस सायकलीचं वाटप करून साईकल बॅंक सुरू करण्यात आली.. राजेवाडी, चिंचवण तसेच अन्य काही ठिकाणी शंभरावर साईकली भाऊंची इच्छा आणि आग्रहाखातर आम्ही वाटल्या..शाळेत दुरून येणारया मुलांची सोय झाली..
म्हणजे, पाणी, वीज, शिक्षण आरोग्य अशा सर्वच बाबतीत ते जागरूक आणि विकासासाठी आग्रही होते.. त्यांच्या परीनं या क्षेत्रात त्यांनी भरीव काम केलं.. त्यांचे सारेच प्रयत्न यशस्वी झाले असं नाही पण शेवटच्या क्षणापर्यंत माझी देवडी इतर गावांपेक्षा वेगळी असली पाहिजे असे त्यांना वाटत होते.. गावांबद्दल प्रचंड पे़म असलेल्या भाऊंनी दोन वेळा आईला सरपंच केले .. तीन आपले तीन सदस्य निवडून आलेले असतानाही सरपंचपद भाऊंनी खेचून आणले होते.. ते पद त्यांनी उपभोगले नाही तर खरया अर्थानं गावच्या विकासाची या पदाचा वापर केला.. त्यामुळेच गावची जनता कायम त्यांच्या श्रुणात आहे..निवडणुक ग्रामपंचायतीची असो अथवा सोसायटीची.. भाऊंचा उत्साह ओसंडून वाहत असे.. गेल्या वेळची ग्राम पंचायत निवडणूक त्यांनी वयाच्या ८७ व्या वर्षी लढविली.. काही दिवसांपूर्वी गावची सोसायटी निवडणूक झाली.. आम्ही त्यांना ती कळू दिली नाही.. त्यांना ती लढवायची होती.. राजकारण हा भाऊंचा विकपॉइंट होता.. राजकारणाचा विषय निघाला की, ते फुलून जात..

भिती हा शब्द भाऊंच्या शब्दकोषात नव्हता..अमावशयेच्या रात्री शेतात आलेल्या चोरांचं मनगट पकडण्याची हिंमत दाखविणारे ते बहादूर होते..शरीरयष्टी जेमतेम.. मात्र जिगर आणि इच्छा शक्तीच्या बळावर त्यांनी आयुष्यात आलेल्या अनेक संकटांशी लिलया सामना केला.. त्यांनी आयुष्यभर एवढा संघर्ष केला की, त्यांना कधीच संकटांचं भय वाटायचं नाही.. पोरांच्या मोठेपणाचा बडेजाव देखील त्यांनी कधी केला नाही.. ते आपल्याच मस्तीत जगले, कोणासमोर कधी लाचार झाले नाहीत, कधी कोणाला भीक घातली नाही.. सतत संघर्षरत असलेल्या, कायम क्रियाशील राहिलेल्या भाऊंची धावपळ मृत्यूनंच शांत केली..

भाऊ गेल्याची बातमी गावाला कळली तेव्हा संपूर्ण गाव हळहळ.. , गावचा पितामह गेला अशी भावना गावकरी व्यक्त करतात.. व्यक्तीगत आणि सार्वजनिक जीवन निषकलंकपणे जगलेल्या भाऊंचा गावात म्हणूनच आदरयुक्त दरारा होता.. त्यांच्या जाण्यानं पोकळी निर्माण झाली आहेच पण त्यांची स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी आम्ही देशमुख कुटुंबिय आणि गावकरी प्रयत्न करणार आहोत..

एस.एम देशमुख

“पुष्पा” हा चित्रपट मला आवडला नाही हे मी यापुर्वीच स्पष्ट केलं आहे. इतर कोणाला तो आवडला असेल तर त्याबाबत माझी तक्रार नाही.. आवडीनिवडी भिन्न असू शकतात.. त्यावर बंधनं कोणी आणत नाही किंवा आणू ही शकत नाही..या मतांचा मी आहे..
माझा आक्षेप या चित्रपटात गुनहेगारीचं उदात्तीकरण करण्याला आहे.. “झुकुंगा नही” म्हणत वरिष्ठ पोलीस अधिकरयाला नागडं करणारा पुष्पा मला मान्य नाही.. यावर काही लोकांचं म्हणणं असंय की,” लाचखोर अधिकरयाला अशीच अद्दल घडविली पाहिजे..” क्षणभर हा युक्तीवाद मान्य करा पण ही अद्ल कोण घडवतोय? जंगलातील मौल्यवान चंदन विकून गबर झालेला तष्कर.. स्वतः गुन्हेगार असलेली व्यक्ती भ्रष्ट पोलीस अधिकरयाला नागडा कसं करू शकते…,? त्याचं समर्थन तरी कुठल्या तोंडानं करायचं? एखाद्या प्रमाणिक व्यक्तीनं असं केलं असतं तर एकवेळ त्याचं समर्थन शक्य होतं.. पुष्पाबाबत तसं नाही..एक गुन्हेगार सांगतोय समोरचा अधिकारी भ्रष्ट आहे.. आणि आपण त्यावर टाळ्या वाजवतो.. गंमत आहे..
अन्य एका मित्राचा आक्षेप असा की, “अन्य असे असंख्य सिनेमे आहेत की त्यातही गुनहेगारीचं समर्थन केलेलं दाखविलं आहे..त्यावर तुम्ही कधी बोलले नाही” .. एक तर फार सिनेमे पहायला मला वेळ मिळत नाही.. दुसरी गोष्ट अशी की, अनेक चित्रपट असे आहेत की, चित्रपटाच्या शेवटी सत्याचा असत्यावर विजय दाखविला आहे.. आपल्याकडे जशी म्हण आहे, “देर है लेकिन अंधेर नाही.” सिनेमात का होईन गुन्हेगाराचा खातमा झाल्याचा आनंद सामान्य प्रेक्षकांना होतो आणि ते आनंदाने टाळ्या वाजवतात.. पुष्पात फक्त अंधेरच आहे.. म्हणजे सारं करून सवरून एका गुन्हेगाराचा विजय दाखविला गेला आहे.. प्रत्यक्ष जीवनातही नंगानाच करणारयांना तुरूंगाची हवा खावी लागते.. अधिकरयाला नागडं करून इथं पुष्पा बोहल्यावर चढतो..यातून जिसकी काठी उसकी भैस हा संदेश गेला, गुन्हेगारीवृती वरचढ आहेत हे जाणवू लागले तर बेबंदशाही माजेल.. लहान मुलांवर त्याचे कोणते आणि कसे परिणाम होतील याचा विचार अंधपणे पुष्पांचं समर्थन करणारांनी करावा..ही विनंती..
पुष्पाचे जे कोणी निर्माते, दिग्दर्शक आहेत त्यांची माझी ओळख असण्याचं कारण नाही.. त्यामुळे माझा विरोध व्यक्तीव्देषातून आहे असे कोणी समजू नये.. “अन्य अशाच सिनेमांना का विरोध केला नाही”? या सवालातून हा भाव दिसतो म्हणून खुलासा…
मला करवीर तालुक्यातील नागाव येथील शाळेला विशेष धन्यवाद द्यायचे आहेत.. माझ्या वरील विवेचनाचा धागा पकडत त्यांनी आपल्या सुविचार फलकावर कोण, कुठला हा पुष्पा? तो कसा आमचा आदर्श होऊ शकतो? असा प्रश्न उपस्थित केला आहे.. छत्रपती शिवाजी महाराज, भगतसिंग हेच आमचे आदर्श आहेत असे शाळेनं ठणकावून सांगितलं आहे.. मुलांना अशा वहायरसपासुन दूर ठेवण्यासाठी प्रयत्न करणारया नागाव विद्यालयाचे अनुकरण सर्वत्र व्हायला पाहिजे.. एवढंच..

मृत्यूनंतर काही जण स्वरसमा्ज्ञी लता मंगेशकर यांच्याबद्दल गरळ ओकत आहेत..त्या गायीका म्हणून मोठ्या होत्या पण माणूस म्हणून त्या किती छोट्या होत्या हे सांगायला काहींनी सुरूवात केली.. काहींनी व्यावहारिक दृष्ट्या त्या किती कंजुष होत्या हे कथन सुरू केले.. इतरांनी त्यांच्या हिंदुत्ववादी, सावरकरवादी विचारसरणीवर आक्षेप घेतला.. एका पठ्टयानं तर शेतकरी आंदोलनास लता मंगेशकर यांनी पाठिंबा दिला नाही म्हणून जळजळ व्यक्त केली.. कोणी तरी म्हटलं की, त्यांनी नवीन गायकांना संधी मिळू दिली नाही..काहींनी त्यांच्या जातीचा उल्लेख केला… इतरही अनेक आक्षेप घेतले गेले.. आपली मतं व्यक्त करण्याचा प्रत्येकाचा अधिकार कोणी नाकरत नाही.. मात्र लता मंगेशकर या भारतरत्न होत्या.. आपण त्यांच्या पासंगालाही पुरत नाही याचे वयवधानही पाळले जाऊ नये याचे आश्चर्य वाटते.. आक्षेप घेणारयांपैकी बहुतेकजण लता दिदींना कधी भेटले ही नसतील.. म्हणजे आक्षेप ऐकिव गोष्टीवर आधारित आहेत..

क्षणभर असं गृहित धरू की, सारे आक्षेप खरे आहेत.. पण या आक्षेपांना उत्तर द्यायला दिदी आहेत कुठे? मग कोणासाठी आपण हे सारं लिहितोय? मृत्यूनंतर वैर संपते असं म्हणतात पण काही आत्मे कायम द्वेष जपत असतात.. लता मंगेशकर काय? सचिन तेंडुलकर असू देत, अमिताभ असू देत, ट शाहरूख…नाही तर अण्णा हजारे.. त्यांचं महानपण कारण नसताना सहन न होणारे आत्मे आहेत.. शेतकरी आंदोलन हा लता मंगेशकर यांचा प्रांत आहे का? नक्कीच नाही.. मग आपण त्यांच्याकडून कोणत्याही विषयावर प्रतिक्रिया देण्याची अपेक्षा कशी करू शकतो.. आजकाल काही मंडळी कोणत्याही विषयावर प्रतिक्रिया देत असते.. त्यांना आपण तोंडाळ म्हणतो.. दिदींनी असंच व्हायला पाहिजे होतं का?

बाबांनो, थांबा रे… कंडू शमवायला इतर अनेक विषय आहेत.. एका पुण्यत्माबद्गल त्याच्या पश्चात जहरी टिका – टिप्पणी योग्य नाही…

सुधांशूचं बालपण मी मस्त Enjoy केलं.. त्याच्या बालपणीचे क्षण छोटे छोटेच होते… पण ते कायम माझ्या हृदयाच्या कुपित घर करून बसलेत.. सुधांशूला सकाळी गुदगुल्या करून उठवणं, त्यानं डोळे उघडताच माझ्या गळ्याला मिठी मारणं, मग त्याला अलगत उचलून बाथरूममध्ये नेणं, ब्रश करणं, आंघोळ घालताना “थंडे थंडे पाणी से” सह चांगली गाणं बेसुरात गाण, त्याच्या बुटाला पॉलिश करणं, त्याला शाळेत सोडणं आणि घरी घेऊन येणं.. वगैरे.. केवळ जबाबदारी पार पाडायची म्हणून मी हे सारं कधी केलं नाही… त्यासाठी नोकर चाकर आमच्या दिमतीला होते.. पण हे सर्व करण्यात मला स्वर्गसुखाचा आनंद मिळायचा.. म्हणून मी ते करायचो..
दिवसभर शाळा, सायंकाळी फिरून आल्यावर थकलेला सुधांशू रात्री माझ्या कुशित एक पाय माझ्या अंगावर टाकून बिलगून बिनधास्त झोपायचा… तेव्हा वाटायचं “सुख म्हणजे यापेक्षा वेगळं काय असतं” ..?

अलिबागला बीचच्या जवळच आम्ही राहायचो..पाच – साडेपाचच्या सुमारास हा पठ्ठ्या तिसरया मजल्यावरील आमच्या घराच्या खिडकीला लावलेल्या ग्रीलमध्ये बसून माझी वाट बघायचा… खाली गाडीचा हॉर्न वाजला की, बीचवर जायच्या तयारीला लागायचा.. टापटीप राहणं त्याला लहानपणापासून आवडतं.. बीचवर जाताना देखील इन वगैरे करून टाईट असायचा.. मग आम्ही सारेच बीचवर जायचो.. हा नित्यक्रम असायचा… बीचवर सागर, सुधांशू सह आम्हा तिघांची दंगामस्ती चालायची.. सुधांशू, सागर बरोबर खेळताना मी ही पोरसवदा व्हायचो.. तेव्हा शोभना म्हणायची “अरे काय चालवलंस हे.. लोक तुला ओळखतात आणि बघताहेत” … मला फरक पडायचा नाही.. कारण हे क्षण आयुष्यात परत येणार नाहीत हे मला पक्क माहिती होतं..तयामुळं माझ्या परिनं ते मी पुरेपूर Enjoy करीत होतो..बीचवर खेळुन झालं की, मग किनार्‍यावर येऊन आम्ही भेळपुरीवर आणि नारळपाणयावर ताव मारायचो..

कधी, कधी बिर्ला मंदीर, नागाव, आक्षी, आवास, माडवा अशी आमची मोटरबाईक राईड व्हायची… छोटा सुधांशू हिरो होंडीच्या समोरच्या टाकीवर मस्त पोटावर पडायचा, मोठा सागर आमच्या दोघांच्या मध्ये असायचा.. आम्हा चौघांना मोटरबाईकवरून फिरताना अलिबागच्या रस्त्यावरून, गल्ली बोळातून जाताना अलिबागकरांनी असंख्यवेळा पाहिलं आहे.. ..कालांतरानं आम्ही अलिबाग सोडलं.. पोरांच्या बालपणीच्या आनंदाच्या क्षणाची गाठोडी घेऊन पुणं गाठलं..

महानगरात आमचं रूटीन बिघडलं आणि अलिबागमध्ये अनुभवलेले क्षण पुन्हा वाट्याला येईनासे झाले… मुलंही मोठी होत होती.. शाळा, कॉलेज, त्यांच्या नोकरया हेच रूटीन झालं.. सुधा शू ही आता जॉबला लागला होता.. एक दिवस त्यांनं स्वकमाईतून महागडी बाईक घेतली.. आणि पहिली राईड मला घेऊन मारली.. स्पोर्ट बाईकवर बसताना हा पठ्ठ्या मला सांगतोय, “पप्पा सावकाश बसा, मला घट्ट पकडा” .. आता बोला? पण तो सांगेल तसं मी करत होतो.. तेही माझ्यासाठी सुखद अनुभूती देणारं होतं.. सुधांशूच्या मागे बसताना आमचे अलिबागचे दिवस आठवले आणि पोरं मोठी झाली.. हे कळलं देखील नाही याची गंमत वाटली..

पोरांना मी कधी मारलं नाही, किंवा रागावलोही नाही.. पण आज हे दोघेही मला दम देताहेत.. . “पप्पा तुम्ही आमचं ऐकतच नाही” ही सुधांशूची काळजीयुक्त कायम तक्रार असते..” कार्यक्रम, बाहेर फिरणं बंद करा” असं त्याचं सांगणं.. . तो सर्व सोशल साईटवर मला फॉलो करतो.. आणि माझ्यावर बारीक नजर ही ठेऊन असतो.. माझा मास्क नाकाच्या खाली दिसला की थेट फोन करून मास्क वर घेण्याची सूचना करणार .. कार्यक्रमात गर्दीत मिसळलो की तंबी देणार .. अर्थात हे सगळे नियम पाळणं अनेकदा शक्य होत नाही.. फोटो काढतानाही लोक मास्क काढायचा आग्रह धरतात.. अशा वेळेस हा धाकटा लंडनला असलेल्या मोठ्या भावाला फोन करून माझं त्याच्याकडं गारहाणं गातो.. .. मग रात्री दोघं भाऊ व्हिडीओ कॉल करून माझी शाळा घेतात.. त्याचं हे दटवणं, दरडावणं देखील माझ्यासाठी आनंद देणारं असतं . आपली मुलं आपली एवढी काळजी घेतात.. यापेक्षा एका बापाला आणखी काय हवं असतं? मग मी दोघांना शब्द देतो… ” बरं बाबांनो, यापुढं सारं बंद” … पण मला आणि त्यांनाही माहिती आहे की .. चळवळ हा माझा श्वास आहे.. अन हे सारं बंद होणं हे शक्य नाही..

अनेकजण मला विचारतात एस. एम. आयुष्यात तुम्ही काय कमविलं..? तुमच्या जागेवर आम्ही असतो तर… असे बोल ही काही जण बोलून जातात.. एक खरंय की, मला व्यवहार ज्ञान अजिबात नाही.. त्यामुळे लौकिकार्थाने मला काही कमविता आलं नाही.. त्याची खंत मला कधीच वाटली नाही.. .. परंतू सुविचारी, सुसंस्कृत अशी दोन्ही मुलं हीच माझी मोठी पुंजी आहे आणि त्याबद्दल मी आमच्या कुलस्वामिनीला कायम धन्यवाद देतो.. यासाठी मी स्वतः ला भाग्यवान ही समजतो..मुलं कर्तृत्ववान निघणं यापेक्षा माझ्या सारख्या एका पत्रकार, कार्यकर्त्यास आणखी काय हवंय?

सुधांशूचा आज वाढदिवस आहे..लता दिदींच्या निधनाबद्दल राष्ट्रीय दुखवटा असल्याने आम्ही तो साजरा करणार नाही.. मात्र आपल्या सर्वांच्या शुभेच्छा आणि आशिर्वाद त्याला असू द्यावेत..
सुधांशू.. वाढदिवसाच्या मनापासून शुभेच्छा आणि शुभाशीर्वाद

पप्पा